Tłumacząc dla Was dokumenty z krajów anglojęzycznych często stajemy przed wyzwaniem, jak oddać realia różnych systemów prawnych. Dlatego w tym artykule wyjaśniamy czym różni się prawo polskie od prawa używanego w krajach anglosaskich. Jeżeli chcesz dowiedzieć się co to jest common law zapraszamy do lektury. Pozwoli ona zrozumieć, że systemy prawne na kontynencie oraz w Wielkiej Brytanii znacznie się od siebie różnią!
Spis treści
Co to jest common law?
Istnieją dwa podstawowe systemy prawne – system prawa kontynentalnego, który obowiązuje głównie w Europie i Ameryce Łacińskiej oraz system common law, charakterystyczny dla krajów anglosaskich, w tym Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych i Australii. Czy są między nimi duże różnice? Czy mają ze sobą coś wspólnego, spróbujemy odpowiedzieć w poniższym wpisie.
Zastanawiasz się jak zarejestrować małżeństwo zawarte za granicą, w kraju w którym obowiązuje common law? Przygotowaliśmy dla Ciebie odpowiedź na to pytanie!
Prawo kontynentalne
Prawo kontynentalne, jest zwane inaczej prawem stanowionym bazuje na przepisach ustanowionych przez władzę ustawodawczą. Inaczej niż w przypadku common law, które opiera się głównie na poprzednio wydanych wyrokach sądowych. Prawo stanowione jest ściśle związane z prawem rzymskim oraz religią chrześcijańską, z jednoczesnym odrzuceniem prawa zwyczajowego. Co się z tym wiąże? W prawie kontynentalnym mamy hierarchię aktów prawnych (nadrzędność konsytuacji i ustaw) oraz kodyfikację wszystkich materii.
Prawo common law
Common law nie opiera się tak ściśle na przepisach. Główną rolę odgrywają decyzje sędziów, wydawane w formie wyroków. Analizują konkretny przypadek oraz stan faktyczny, sędzia w pierwszej kolejności odwołuje się do precedensu, czyli rozstrzygnięcia w takiej samej lub podobnej sprawie, wydanego przez innego sędziego. Przepisy nie mają tutaj kluczowego znaczenia. Wiemy o tym, gdyż często zdarza nam się tłumaczyć dokumenty prawne z Anglii, poprzez nasze biuro tłumacza przysięgłego Bydgoszcz. Sędzia nie jest związany konkretnymi paragrafami, ani ich interpretacją. Sam dokonuje ich analizy pod kątem sprawy przed nim zawisłej, może sam również stworzyć przepis, na potrzebę danego stanu faktycznego.
Co to jest przepis i wykładnia w common law
W systemie kontynentalnym przepis i jego wykładnia to podstawa działania wymiaru sprawiedliwości. Sędzia ogranicza się jedynie do stosowania prawa, nie ma możliwości jego tworzenia. Oczywiście w obu systemach wydawane są kodeksy i ustawy, jednak w systemie common law, nie mają one aż takiego znaczenia.
Ciekawostki o common law
System stosowany w krajach anglosaskich jest niezwykle ciekawy, porównując go nawet z innymi systemami common law. Mamy tutaj do czynienia z oddziaływaniem na siebie nie tylko władzy sądowniczej z ustawodawcza, ale także władzą królewską. Innowacyjny jest zarówno sposób tworzenia przepisów, a co się z tym wiąże – prawa, a także wpływ brytyjskiego rządu na tworzenie uregulowań. Mimo założenia, że orzeczenie wydane przez brytyjski sąd w danej sprawie, ma moc precedensu w przypadku wystąpienia sprawy o podobnych okolicznościach, należy pamiętać, że nie każdy sąd w Wielkiej Brytanii ma upoważnienie do wydawania wiążących wyroków. To znaczenia komplikuje zrozumienie tego systemu, dla prawników z krajów, w których obowiązuje prawo kontynentalne.
Złożoność systemu anglosaskiego
W związku ze złożonością systemu anglosaskiego, nie ma również możliwości, aby polski prawnik, posiadający uprawnienia do działania na terenie Polski, mógł działać przed sądem w Wielkiej Brytanii, w charakterze sędziego, czy pełnomocnika. Również dla tłumaczy przysięgłych tłumaczących dokumenty prawne pomiędzy krajami o różnych systemach prawnych wyzwanie stanowi sensowne oddanie pojęć. Dla prawników brytyjskich najważniejsza jest znakomita znajomość orzecznictwa sądowego, podczas gdy w Polsce prym wiedzie znajomość przepisów oraz ich stosowania w praktyce. W systemie common law najważniejsze znaczenie ma umiejętność odnajdowania interesującym nas orzeczeń oraz umiejętności ich odniesienia do stanu faktycznego.
Czy wiesz że... oprócz common law istnieje także system prawa "equity"? Jego celem jest rozwiązywanie sporów pomiędzy stronami, lecz nie na podstawie istniejącego już orzecznictwa, ale na podstawie trzech zasad: "conscience" – sumienia, "fairness" – uczciwości i "justness – sprawiedliwości".
Sędziowie w common law
Inaczej prezentuje się nie tylko system prawny, ale cała hierarchia sądownictwa oraz podziału sędziów, które wydają się być bardziej skomplikowanymi, niż w systemie kontynentalnym. Największą ciekawostką jest natomiast fakt, iż we Francji, w której również obowiązuje system prawa kontynentalnego, istnieje wręcz zakaz opierania wyroków, na poprzednio wydanych orzeczeniach.
Jak sami widzicie, tłumaczenia maszynowe raczej nie poradzą sobie z zawiłościami, o którym piszemy w niniejszym artykule. Dlatego tak ważne jest, aby skorzystać w usług profesjonalistów: prawników, biegłych księgowych i tłumaczy przysięgłych gdy musimy posługiwać się dokumentami wydanymi za granicą w Polsce i vice versa.
