System oświaty w Polsce oparty jest na czynnościach wykonywanych przez nauczycieli i innych pracowników zatrudnionych w szkołach. Choć z pozoru działania te mają dwa cele – kształcić i wychowywać – to trzeba przyznać, że szkoła ma o wiele więcej do zaoferowania swoim uczniom. Ma dbać o harmonijny rozwój dzieci i młodzieży, kształtować ich społecznie oraz zaspokajać psychofizyczne potrzeby uczniów. Zobacz, jak szkolnictwo zmieniało się na przestrzeni lat i co zmieniły polskie reformy edukacji.
Spis treści
Dwie duże reformy edukacji w Polsce
Polski system edukacji zmienił się bardzo na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Wiele zmian toczyło się na bieżąco, lecz najważniejsze reformy przeprowadzono w 1999 oraz 2017 roku. Najpierw wprowadzono trzyletnie gimnazja, a potem z nich zrezygnowano. Jednak to nie jedyne zmiany, jakie wówczas nastąpiły. Jakie zatem były podstawowe założenia reform edukacji w Polsce i co dla uczniów oznaczały te zmiany? Przeczytaj!
Zmiany w szkolnictwie po 1989 roku
Koniec lat osiemdziesiątych poprzedniego stulecia to masa zmian społeczno-politycznych w Polsce. Początek kolejnego dziesięciolecia charakteryzował się decentralizacją oświaty publicznej. Prowadzenie szkół stopniowo przekazywane było samorządom. Ustawowo pozwolono na prowadzenie niepublicznych placówek, co z kolei doprowadziło do obniżenia poziomu nauczania – szczególnie w szkolnictwie wyższym.
Po Obradach Okrągłego Stołu szkoły otrzymały autonomię. Nauczyciele mogli tworzyć klasy autorskie, a w kanonie przedmiotów szkolnych pojawiły się nieobowiązkowe lekcje religii. Od 1991 roku zmniejszyła się też liczba godzin lekcyjnych w szkołach podstawowych. To właśnie w tym czasie uczniowie zaczęli uczyć się języków zachodnio-europejskich – angielski i niemiecki zastąpiły lekcje języka rosyjskiego.
Wówczas pojawiły się też nowe programy nauczania, których opracowaniem od tej chwili mogli zajmować się sami nauczyciele. Skomercjalizowano wydawnictwa, co przełożyło się na wysokie ceny podręczników. Jednocześnie pogłębiło się zróżnicowanie terytorialne. Na wsiach i w małych miasteczkach zlikwidowano wiele szkół, a dzieci zostały przeniesione do placówek, do których niekiedy musiały daleko dojeżdżać.
Praca tłumacza w Unii Europejskiej
Czy wiecie, że Unia Europejska to największy na świecie pracodawca tłumaczy? Codziennie tłumaczone są tam setki wypowiedzi i tysiące stron, związane z działalnością UE. Więcej informacji o tym, jak wygląda praca tłumacza w UE przeczytacie w naszym artykul.
Reforma edukacji w 1999 roku – nowy początek
Wszystkie opisane wyżej czynniki pogłębiały trudną już sytuację szkolnictwa, czego następstwem była pierwsza reforma edukacji w Rzeczpospolitej Polskiej po upadku komunizmu. Zmiany ustrojowe weszły w życie we wrześniu 1999 roku na mocy ustawy z dnia 25 lipca 1998 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy z dnia 8 stycznia 1999 r. Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego.
Reforma ta miała być nowym początkiem polskiego szkolnictwa. Głównym jej założeniem było wprowadzenie 6-letniej szkoły podstawowej i 3-letniego gimnazjum oraz 3-letniego liceum. Krytycy reformy podkreślali często, że rozbicie procesu dydaktycznego na trzy etapy doprowadzi do obniżenia poziomu nauczania.
1 września 1999 roku naukę w gimnazjach rozpoczęli uczniowie urodzeni w 1986 roku. Po kolejnych trzech latach nauki mogli podjąć dalsze kształcenie w jednej z następujących szkół:
• 3-letnich liceach ogólnokształcących,
• 3-letnich liceach profilowanych,
• 4-letnich technikach zawodowych,
• 2-3-letnich zasadniczych szkołach zawodowych.
Nowa matura – założenia, które miały zrewolucjonizować szkolnictwo
Nauka w szkole ponadgimnazjalnej miała się kończyć tzw. nową maturą oraz egzaminem zawodowym – w przypadku techników zawodowych. Egzamin dojrzałości składał się z dwóch etapów – egzaminów ustnych oraz pisemnych. Jednak ich forma zasadniczo różniła się od tzw. starej matury. Na egzamin ustny z języka polskiego uczniowie przygotowywali prezentację, której temat mogli wybrać sami. Egzamin z języka obcego nowożytnego składał się z dwóch części. Rozmowy wstępnej z egzaminatorami oraz przeprowadzeniem z nimi konwersacji na wskazany temat z uwzględnieniem instrukcji podanych w zadaniu.
Pisemne egzaminy z kolei podzielone były na dwie części – podstawową i rozszerzoną. W pierwszej wersji nowych matur każdy uczeń musiał wypełnić testy na poziomie podstawowym, by mógł przejść do zadań rozszerzonych. Z czasem uczniowie zyskali wybór poziomu egzaminu i mogli zdawać tylko jedną jego wersję.
Co ciekawe, nowa matura z 2005 roku zmieniła również zasady oceniania uczniów. Skala ocen od 1 do 6 została zastąpiona procentową. Uczniowie musieli zdobyć minimum 30% punktów, by matura została uznana za zaliczoną. Nowy system oceniania zastąpił też egzaminy wstępne na uczelnie wyższe. Od tego momentu kandydaci musieli jedynie złożyć świadectwo dojrzałości, a o przyjęciu decydowała liczba zdobytych punktów.
Tłumaczenie przysięgłe matury
Ciekawostka: tłumaczenie zarówno starej jak i nowej matury wygląda inaczej. Pisaliśmy o tym w naszym artykule o tym Jak tłumaczyć dokumenty edukacyjne. Jeżeli więc szukacie pomocy w tłumaczeniu tego typu dokumentów, z warto zainteresować się Tłumacz Przysięgły Wrocław – gdzie bez problemu przetłumaczycie świadectwo maturalne i świadectwo dojrzałości
Opisane powyżej zmiany nie są jedynymi, jakie zaszły po 1999 roku w polskim szkolnictwie. Przykładowo w 2010 roku na maturze pojawił się kolejny obowiązkowy przedmiot – matematyka. Ważna zmiana w strukturze szkolnictwa ponadgimnazjalnego nastąpiła też w 2014 roku, kiedy to zlikwidowano licea profilowane.
Reforma edukacji w 2017 roku – powrót do starych zwyczajów
Kolejna reforma szkolnictwa, która miała duży wpływ na edukację dzieci i młodzieży w Polsce, miała miejsce w 2017 roku. Z inicjatywy Ministra Edukacji Narodowej 1 września tego roku wprowadzono kolejne zmiany. Głównym ich założeniem było wygaszenie gimnazjów oraz powrót do znanego wcześniej schematu – 8-klasowej podstawówki i 4-letniego liceum.
Od roku szkolnego 2017/2018 zniknęły też zasadnicze szkoły zawodowe. Zostały one przekształcone w szkoły branżowe I stopnia, które trwają 3 lata, a ich uzupełnieniem są 2-letnie szkoły branżowe II stopnia. Gimnazja i szkoły zawodowe przestały oficjalnie funkcjonować 31 sierpnia 2019 roku.
Co jeszcze się zmieniło?
Pozostałe zmiany wprowadzone w życie z dniem 1 września 2017 roku to między innymi:
• zniesienie obowiązku szkolnego dla 6-latków (ten funkcjonował od 1 września 2015 roku),
• likwidację egzaminów końcowych dla szóstoklasistów,
• zmiana rozporządzenia dotyczącego sklepików szkolnych (m. in. zakazano sprzedaży słodyczy),
• wdrożenie pilotażu szerokopasmowego Internetu dla szkół oraz wyposażenie placówek w nowoczesny sprzęt,
• ujednolicenie gratyfikacji dla nauczycieli, którzy uzyskali tytuł profesora oświaty,
• wprowadzenie centralnego rejestru orzeczeń dyscyplinarnych dla nauczycieli.
Reforma z 2017 roku przyniosła również zmiany w podstawie programowej. Początkowo jednak nie obyło się bez krytyki, ponieważ w niektórych szkołach brakowało podręczników, a podstawy programowe po raz kolejny obniżyły standardy nauczania.
Obie wspomniane reformy edukacji z pewnością miały i będą mieć duży wpływ na uczniów, nauczycieli i rodziców. Pamiętajmy jednak, że kluczem do sprawnie działającego systemu oświaty jest współpraca wszystkich tych trzech grup.